1- 
İmam Rıza a.s Resulullah s.a.a den şöyle buyurduğunu rivayet
etmiştir:İman dille söylemek, kalple tasdik etmek ve organlar ile amel
etmektir.
2- Resulullah s.a.a şöyle buyurduğunu nakletmiştir:
Ümmetim birbirlerini sevdikleri, birbirlerine hediye gönderdikleri,
emaneti sahibine verdikleri, haramdan kaçındıkları, misafiri
ağırladıkları, namaz kıldıkları ve zekât verdikleri sürece hayır
üzeredirler.
3- Mümin, iyi iş yaptığında hoşnut olan ve günah
işlediğinde de mağfiret dileyen kimsedir; Müslüman da, Müslümanların
onun dili ve elinden razı oldukları kimsedir.
4- Komşusu, onun şer ve zararından güvende olmayan kimse bizden değildir.
5-
Resulullah s.a.a in şöyle buyurduğunu nakletmiştir: Şüphesiz ben
sizin aranızda iki değerli emanet bırakıyorum; gökten yeryüzüne adeta
bir ip gibi uzanmış olan Allah ın kitabını ve Ehl-i Beyt im olan
itretimi. Benden sonra o ikisi hakkında nasıl davranacağınıza dikkatli
olun.
6- Resulullah s.a.a den şöyle buyurduğunu rivayet
etmiştir: Ehl-i Beyt imin sizin aranızdaki konumu Nuh un gemisi gibidir;
kim o gemiye bindiyse kurtuldu, kim de ondan geri kaldıysa boğuldu ve
ateşe düştü.
7- Şöylede buyurduğunu nakletmiştir: Ehl-i Beyt im ümmetim için emniyet ve kurtuluş vesilesidir.
8-
Resulullah s.a.a in şöyle buyurduğunu nakletmiştir: Çocuklarınızı,
doğumlarının yedinci günü sünnet edin; çünkü bu iş onlar için daha temiz
ve onların gelişmesi için daha elverişlidir.
9- Ve Resulullah
s.a.a in şöyle buyurduğunu söylemiştir: “Mümin beş vakit namazlarını
korudukça şeytan sürekli olarak ondan taraf korku içerisindedir; ama
onları zayi ettiğinde, ona cüret edip onu günaha sokar. Her kim farz
bir namazı doğru olarak kılacak olursa Allah indinde bir duasının kabul
edilmesine hak kazanır.
10- Resulullah s.a.a in şöyle buyurduğunu nakletmiştir: “Lezzetleri kesen ölümü çok anın.”
11-
Resulullah s.a.a ayın ilk gününün hilalini gördüğünde şöyle buyurdu:
Ey Allah ın itaatkâr, hareketli ve bu geniş alemde dönmesi takdir
edilen varlığı, senin ve benim Rabbimiz Allah-u Teala dır.
12-
Resulullah s.a.a Şaban ayı girdiğinde üç gün ilk on günde, üç gün
ikinci on günde ve üç gün de üçüncü on günde oruç tutardı. Ramazan ayına
iki gün kala oruç tutmaz, daha sonra farz oruçlara başlardı.
13- Hediye, kinleri kalplerden giderir.
14- Hayrı güler yüzlü insanların yanında arayın. Çünkü onların fiili güzel olmaya daha layıktır,
15- Günahtan tövbe eden, günahı olmayan kimse gibidir.
16-
Resulullah s.a.a in şöyle buyurduğunuda nakletmiştir: Müslüman ı
aldatan veya ona zarar veren veyahut ona hile yapan kimse bizden
değildir.
17- Kim öfkesinin önünü alırsa, Allah-u Teala azabını
ondan uzaklaştırır; kim de ahlakını güzelleştirirse, Allah-u Teala onu,
geceleri ibadet edip gündüzleri oruç tutanların makamına ulaştırır.
18- Bir Müslüman ın başka bir Müslüman ı korkutması caiz değildir.
19- Kim kırk gün ihlas ile Allah a kulluk ederse, hikmet çeşmeleri kalbinden diline akar.
20- Misafirin ev sahibi üzerindeki haklarından biri de, onunla kapıya kadar yürümesidir.
21- Kur an ı güzel sesle okuyunuz. Çünkü güzel ses Kur an ın güzelliğini arttırır.
22-
İlim hazinedir, anahtarları ise soru sormaktır. Öyleyse soru sorun.
Çünkü bu işte dört kimse mükafatlanır: Soru soran, öğrenen dinleyen ve
cevap veren.
23- Kim, kullardan bağışta bulunan kimseye teşekkür etmezse, Allah a şükretmemiştir.
24-
Kim bir mümini, fakirlik ve yoksulluğundan dolayı küçümseyip tahkir
ederse, Allah-u Teala kıyamet günü cehennem köprüsü üzerinde onu rezil
ve rüsva eder.
25- Kim fakir bir müslümana zengin birine verdiği
selam gibi selam vermezse, kıyamet günü Allah-u Teala nın huzuruna
çıktığında Allah ı kendisine gazap etmiş bir halde bulur.
26- Kim
halkla muamele eder de onlara zulmetmez, onlarla konuşur da onlara
yalan söylemez, söz verir de sözünde durursa; yiğitliği kâmil olan
insanlardandır.
27- İnsanın dostu onun aklıdır, düşmanı ise cehaletidir.
28- Ahmak ve gözünden sık sık yaş gelen kadınları, çocuklarınıza süt annesi tutmayınız; çünkü süt tesir bırakmaktadır.
29- Bebek için, anne sütünden daha üstün bir süt yoktur.
30-
Zeytin yağı yiyin; zira zeytin yağı aklı açar, balgamı giderir, sinir
sistemini güçlendirir, bitkinliği yok eder, ahlakı güzelleştirir, ruhu
rahatlatır, gam ve kederi giderir.
31- Eğer bir şeyde şifa olursa, o şifa hacamat yapanın neşterinde veya bal şerbetindedir.
32- Üç şey ezberleme gücünü çoğaltır ve balgamı giderir: Kur an okumak, bal yemek ve çam sakızı çiğnemek.
33- Resulullah s.a.a bir ayva Talha ya verip şöyle buyurdu: Al bunu; çünkü bu, kalbi rahatlatıp güçlendirir.
34- Sabahları aç karnına hurma yiyiniz. Çünkü o, karındaki kurtları öldürür.
35- Narı, zarıyla birlikte yiyiniz; çünkü o midenin temizleyicisidir.
36- Kim sabahleyin aç karnına yirmi bir tane kuru üzüm yerse, bedeninde sevmediği bir şey hastalık bulamaz.
37- İlim müminin yitik malıdır.
39-
O a.s Resulullah s.a.a in şöyle buyurduğunu nakletmiştir: Güzel
ahlaklı olun; çünkü güzel ahlak şüphesiz cennettedir. Kötü huyluluktan
kaçının; zira kötü huy şüphesiz cehennemdedir.
40- Resulullah
s.a.a in şöyle buyurduğunu nakletmiştir: Kıyamet günü olduğunda, kul
hesap vermek için çağırılır; ondan sorulacak olan ilk şey namazdır;
eğer onu tam olarak şartlarınca yapmışsa kurtulur; aksi taktirde
ateşe atılmış olur.
41- Namazınızı zayi etmeyin; kim namazını
zayi ederse Karun ve Haman ile haşr olur; Allah-u Teala nın da onu,
münafıklarla birlikte ateşe sokması ona hak olur.
42- Resulullah
s.a.a in şöyle buyurduğunu naklediyor: Kim kendisiyle istişare eden
bir müslümana hile yaparsa, ben ondan uzağım.
43- Hz. Ali a.s
dan şöyle buyurduğunu naklediyor: Resulullah s.a.a beni Yemen
valiliğine gönderdiğinde şöyle buyurdu: “Halk hüküm vermen için sana
başvurduklarında her iki tarafı dinlemeden hüküm verme.
44- Hz.
Ali a.s ın şöyle buyurduğunu naklediyor: “Allah Resulü her kurban
bayramında iki tane siyah-beyaz, boynuzlu koç kurban keserdi.”
45- Günlük işlerinize sadakayla başlayın; kim böyle yaparsa, duası reddedilmez.
46- Rızkı sadaka vermekle indirin.
47- Hayırı, ona layık olan veya olmayan herkese yap; hayrın kendisine ulaştığı kimse ona layık olmasa da sen ona layıksın.
48-
Resulullah s.a.a in şöyle buyurduğunu nakletmiştir: “Aklın başı ilk
emri , Allah a iman ettikten sonra halka karşı şefkatli davranmak ve
herkese, ister iyi olsun ister kötü-iyilik yapmaktır.
49- Bir
kimse ayakta namaz kılamıyorsa oturarak namaz kılsın; oturarak da namaz
kılamıyorsa sırt üstü uzanıp ayaklarını kıbleye doğru uzatarak
işaretle namaz kılsın.
50- Kim bir şeyi bana garanti ederse, ben
dört şeyi ona garanti ederim: Sıla-i rahim yaparsa akrabalarına iyilik
ederse ; Allah ın onu sevmesini, rızkını çoğaltmasını, ömrünü
uzatmasını ve onu vaadettiği cennete götürmesini garanti ederim.
51-
Resulullah s.a.a in üç kez şöyle buyurduğunu nakletmiştir: “Allah ım,
halifelerime rahmet et. Halifelerin kimlerdir? dediklerinde şöyle
buyurdular: “Benden sonra gelen, hadis ve sünnetimi rivayet eden ve
onları benden sonra halka öğretenlerdir.
52- Çocuğunuza Muhammed ismini taktığınızda ona ikram edin, toplantılarda ona yer açın ve ona yüzünüzü ekşitmeyin.
53- Kim ecelinin ertelenmesi ve rızkının artmasını istiyorsa, sıla-i rahim akrabalara iyilik yapsın.
54-
Baba ve anneye karşı gelmenin en düşük mertebesi onlara “öf” demektir.
Eğer bundan daha düşük bir mertebe olsaydı Allah-u Teala kitabında o
mertebeyi zikrederdi.
55- Aziz in hanımı Züleyha ayağa kalkarak
putun üzerini bir bez parçasıyla örttü. Hz. Yûsuf a.s ona: “Bu işi
niçin yaptın?” diye sordu. O: “Putun bizi görmesinden utanıyorum” dedi.
Yûsuf a.s : “Sen duymayan, görmeyen, yemeyen ve içmeyen bir puttan
çekiniyorsun da ben insanı yaratan ve bilmediğini ona öğreten Allah tan
çekinmeyeyim mi?” buyurdu. Allah-u Teala nın; “Eğer Rabbinin burhanını
görmeseydi.” ayetindeki burhandan kasıt bu olaydır.
56- İmam Zeyn ul- Abidin a.s iyileşmiş bir hasta gördüğünde şöyle buyuruyordu: “Günahlardan temizlenmek sana kutlu olsun.”
57-
Dedeleri vasıtasıyla Resulullah s.a.a den şöyle buyurduğunu
naklediyor: “Müslüman olan bir kişi hile ve aldatmaca yapmamalıdır.
Çünkü ben Cebrail a.s dan şöyle dediğini duydum: Hile ve aldatmaca
cehennemdedir.” Hile ve aldatmacanın sonu cehennemdir.
Daha sonra
Allah Resulü s.a.a şöyle buyurdu: “Kim bir Müslüman a hile yapıp
aldatır veya ona ihanet ederse bizden değildir. Cebrail Allah-u Teala
tarafından bana nazil olarak şöyle dedi: “Ey Muhammedi Güzel ahlaklı ol.
Çünkü güzel ahlak dünya ve ahiret hayrını insana kazandırır.” Biliniz
ki sizin içinizde bana en çok benzeyeniniz, ahlaki açıdan güzel
olanınızdır.”
58- İmam Sâdık a.s dan; “Bu dünyada zahit
kimdir?” diye sorduklarında şöyle buyurdular: “Dünyanın helallerini,
kıyamette vereceği hesabından dolayı ve haramlarınıysa kıyamette duçar
olacağı azabından dolayı terk eden kimsedir.”
Hadislere binaen,
gerektiği kadarıyla helal şeylerden istifade etmek zühde aykırı
değildir. Tüketimde aşırı gitmek ve dünyaya gönül bağlamak zühde
aykırıdır.
59- Kim bilmediği halde halka fetva verirse yerin ve göğün melekleri ona lanet eder.
60-
Haşan bin Cehim: İmam Rıza a.s a “Tevazünün sınırı nedir?” diye
sordum. “Halkın sana ikramda bulunmasını istediğin gibi, senin de halka
ikramda bulunmandır.” buyurdu. “Canım size feda olsun, sizin yanınızda
ne kadar değerim olduğunu öğrenebilir miyim?” diye sorduğumda da şöyle
buyurdular: “Senin yanında ne kadar değerli olduğuma bak!”
61-
Dedeleri vasıtasıyla Hz. Resulullah s.a.a den şöyle buyurduğunu
naklediyor: “Onların çok namaz kılmaları, oruç tutmaları, hacca
gitmeleri ve ihsan yapmaları ve gece karanlığındaki zikirlerine
bakmayın. Fakat doğru konuşmalarına ve emaneti eda etmelerine bakın.”
62-
Abdusselam el-Herevi: Şaban ayının son cumasında, Ali bin Mûsa er- Rıza
a.s ın yanına gittim, İmam a.s bana şöyle buyurdular: “Ey Eba Salt!
Şâban ayının çoğu geçti, bugün bu ayın son Cuma sıdır. Bu ayda
yapılması sevap olan ve tembellik ederek yapmadığın hayır amelleri bu
son bir haftada telafi et. Sana faydası olan işleri yapmaya koyul;
faydası olmayan işleri ise terk et. Çokça dua et, mağfiret dile, Kur an
oku ve işlemiş olduğun günahlardan tövbe ederek Allah a yönel; ki
böylece Allah a muhlis olduğun halde Allah ın ayı sana yönelmiş olsun.
Bu
ayda boynunda olan bütün emanetleri eda et; müminlere karşı kalbinde
herhangi bir kin varsa onu kalbinden sök at; işlemiş olduğun bütün
günahlardan uzak dur. Allah tan kork; gizli ve aşikar olan işlerinde
Allah-u Teala ya tevekkül et. Kim Allah a tevekkül ederse Allah ona
yeter. Allah-u Teala Ramazan ayının hatırına birçok kimseleri bu ayda
cehennem ateşinden kurtarmaktadır.”
63- Dua müminin silahı, dinin direği, göklerin ve yerin nurudur.
64- Sirke balı bozduğu gibi, kötü ahlak da iyi amelleri bozar.
65- Kul güzel ahlakıyla, gündüzleri oruç tutup geceleri ibadetle geçiren kimsenin derecesine yetişmektedir.
66- Amel terazisinde, güzel ahlaktan daha ağır hiçbir şey yoktur.
67-
Resulullah s.a.a in şöyle buyurduğunu nakletmiştir: Ümmetimden her
kim halkın faydalanacağı kırk hadis ezberlerse, Allah-u Teala kıyamet
günü onu fakih ve alim olarak haşreder.
68- Resulullah s.a.a in
şöyle buyurduğunu naklediyor: “Dünya, Hüseyin in evlatlarından biri
kıyam edip onu, zulümle dolduktan sonra adaletle doldurmadıkça sona
ermeyecektir.”
69- Resulullah s.a.a den: Cennete gitmeye daha
çok sebep olan şeyler nelerdir? diye sorduklarında; “Allah tan çekinmek
ve güzel ahlaklı olmaktır.” buyurdular. Yine insanın cehenneme
gitmesine daha çok sebep olan şeyler nelerdir? diye sorduklarına;
“Karın ve şehvettir.” buyurdular. Yani, Şeytan daha çok bu iki yolla
insanı yoldan saptırıp cehenneme sokar .
70- Hz. Ali a.s dan
şöyle buyurduğunu nakletmektedir: “Allah a isyan ederek kullara itaat
eden kimsenin dini yoktur; itaat etmek için Rabbine isyan edense
dinsizdir.”
71- Güzel ahlak, en iyi dosttur.
72-
Resulullah s.a.a in şöyle buyurduğunu nakletmiştir: “Kıyamet günü,
makam ve oturacak yer açısından bana en yakın olanınız, ahlakı en güzel
olanınızdır ve sizin en iyiniz ailesine karşı en iyi ve şefkatli
olanınızdır.”
73- İman açısından en kâmil olanınız, ahlakı en güzel olanınızdır.
74- Sisiletu-z Zeheb hadisi
Kendi
baba ve pak cetlerinden… Resulullah s.a.a den şöyle buyurduğunu
nakletti: “Cebrail den duydum şöyle diyordu; Allah-u Teala buyurdu: Ben
Allah ım. Benden başka ilah yoktur. Öyleyse bana ibadet edin. Kim
ihlasla «la ilahe illallah» şehadetini getirmiş bir halde benim yanıma
gelirse, benim kaleme girmiş olur ve kim benim kaleme girerse
azabımdan güvende kalmış olur.”
75- Memun, İmam Rıza a.s a
şöyle dedi: Şimdiye kadar sizden şiir rivayet edildi mi? İmam a.s :
Evet dedi. Hilim hakkında şiir bana okur musun? İmam a.s :
“Kendimden aşağı birisinden cahilce bir davranış görürsem, bana onunla cahilce mukabele etmek yakışmaz.
Kendi
düzeyimde biriyle karşılaşırsam – sabırlı ve hilimli olurum ki ondan
daha üstün olabileyim; fazilette kendimden üstün biriyle karşılaşırsam-
büyüklük ve öncelik hakkını ona veririm.”
76- Cahil karşısında susmak, dosta hakaret etmemek ve sinirlenmemek hakkında şiir okur musun?
İmam a.s : “Dostum benden ayrılmak için uzaklaşırsa ben uzaklaşma sebebini anlamaya çalışırım
Cahil
ve haksızlık yapan biriyle karşılaşırsam; ki imkânsız şeylerin
olabileceğine inanır, Onun karşısında susmayı daha iyi bilirim. Zira
susmak, yerine göre cevaptır.”
77- Düşmanı ram etmek ve onu dost edinmek:
“Hilekâr birine barış ve dostlukla galip gelirsem onu kendi affımla yüceltmiş olurum.
Düşmanın
yapmış olduğu şeyleri, İhsan ve güzellikle defetmeyen, yüce yerden
bağışlama ve sabır almamıştır, derim. Aralarında ihtilaf olan şeylerin
halledilmesinde dostluk ve sevgiden başka bir şey görmedim.”
78- Sır saklamayla ilgili şiir okur musun?
“Başkasının sırrının aşikâr olmaması için unutmalıyım; öyleyse birinin sırrını saklıyorsan unutmalısın.
Bu unutmanın sebebi, kalbimin onu hatırlayarak etrafa saçma korkusundan kaynaklanır.
Sırrı açıklamayan ve onu zihninde dolaştırıp duran kimse sonunda ona sahip olamaz.
79- Abdullah bin Mugayre: İmam Rıza a.s ın bir şiirde şöyle dediğini duydum:
“Sen şu anda bir evde geçici bir süre için kalmaktasın ve bu kısa sürede amel edenin ameli kabul olur.
Acaba ölümün, bu evi her taraftan sardığını görmüyor musun ki arzu ve istekleri yok edip duruyor.
Bu kısa zamanda nefsini ve şehvetini tatmin etmek için çaba sarf ediyor, tövbeni ve Allah a dönüşünü erteleyip duruyorsun.
Halbuki ölüm, habersiz ve aniden gelir; o halde kişinin aklı ve fikriyle ne yaptığına bakmalı.”
80- Birisi kardeşini İmam Rızaya şikayet etti. İmam a.s onun için şöyle bir şiir okudu:
“Kardeşini
günahında mazur gör, kötü amellerini ve ayıplarını örtmeye çalış. Sana
uydurulmuş olan bühtanlara ve zamanın zorluklarına karşı sabırlı ol.
Kendi büyüklüğünü koruyarak ona cevap verme.”
81- Reyan bin Salt:
İmam Rıza a.s bana Abdulmuttalibin şu şiirini okudu: Halk,
yaşamlarını devamlı ayıplı kılar; oysa kendimiz hayatın ayıbıyız; bizden
başka zamanın ayıbı yoktur.
Zamanı hesaba çekiyoruz. Ama ayıp kendimizdedir. Zamanın dili olsaydı bize hücum ederdi.
82- İmam Rıza a.s Iraklı birinin şu şiirini okumuş:
“Hepimiz ölümün bize zaman tanımasını istiyoruz. Halbuki ölüm, arzu ve istekleri yok eder.
Yalancı arzular seni kandırmasın, orta halli ol ve kararsızlığı bırak!
Zira dünya, geçici bir gölgeye benzer; öyle ki, her zaman yüklenip boşalır.”
83- “Saçımın ağarması bana ölümü haber veriyor. Akıllı adam yaşlılığında nasihat kabul edendir.
Evet, gençlik sona erdi ve artık ona geri dönmeyeceğim.
84- “Rahatlıkta olduğun için gururlanma ve Allah a şöyle dua et: Allah ım canımı salim ve nimetini devamlı kıl.”
Seyyid Ali Hüseynî BOHTÎ